MOTOR YATAKLARI NEDİR?
Motor yatağı motor içerisinde dönme etkisi altında kalan yüzeyler arasındaki sürtünmeyi azaltmak, motor parçalarını doğru konumda tutmak ve takılı bulundukları yüzeylerin ömürlerini artırmak için kullanılan, hassas işlenmiş ve yenilenme özelliğine sahip parçalardır.
Alüminyum-kalay, bakır-kalay-kurşun, alüminyum-kalay-silisyum, beyaz metal, alüminyum, kurşunsuz olarak çeşitli alaşım tiplerinde yataklar bulunmaktadır.
Krank ve kam mili gibi parçaların değişimleri uzan zaman almakta ve maddi açıdan da yüksek maliyetli olan işlemlerdir.
Yatak parçaları sürtünme kaynaklı aşınmayı kendi üzerinde toplayarak diğer parçaların çalışma ömürlerini ciddi ölçüde artırmaktadır.
Ayrıca bu parçaların değişimleri de diğer yerleşik parçalara göre oldukça kolay yapılmaktadır ancak yatak ömürlerinin de olabildiğince uzun tutulabilmesi için yağla süresi, miktarı ve yağ kalitesi önemlidir.
Yataklar, yatak tipleri ve bulundukları konuma göre farklı isimlerle anılmaktadır.
Piston ana yatağı ve kol yatağı özellikle yüksek devirli motorlarda büyük önem arz eden kritik parçalardandır. Yüksek devir koşullarında malzemeler için oluşan zorlu şartlara karşı koyabilmek için yüksek kalite ve işleve sahip malzemelerin seçimi de önemlidir.
Krank mili muylusu ve piston kolu arasına yerleştirilen yatak elemanları kol yatak olarak adlandırılmaktadır.
Motor bloğunda bulunan yüksek hassasiyet ile üretilen ve krank mili ile sürekli etkileşim halinde olarak motor bloğunda krank milini taşıyan yataklama elemanı ise ana yatak olarak adlandırılır.
Dört silindirli bir motorda beş adet ana yatak bulunmaktadır ve ana yatak sayısı her zaman ve her motora kol yatak sayısının bir fazlası olacak şekilde takılır.
Ay yataklar motor tasarımına bağlı olarak özellikle konumlandırılmış yatak elemanlarıdır.
Krank milindeki uç boşluğunu kontrol etmek için kullanılan yataklardır.
Eğer bu uç boşluğu haddinden fazla olacak şekilde montaj yapılırsa ya da ay yataklar arızalanmış olursa blok içerisinde krank mili hareketi artacaktır.
Bu hareket sonucu ana yatak bölgesi ve motor bloğu hasar görebilir.
Aşırı boşluklu montaj ek olarak biyel kollarının yorulmasına ve sonuç olarak kırılmasına sebep olabilir.
Ay yataklar genellikle ana yatağın ortasında ya da arkasında bulunmaktadır.
Ana yatakla montajlı olabileceği gibi ana yataktan bağımsız bir şekilde de bulunabilir.
